Đậu ngự và những lợi ích sức khỏe "tuyệt vời"

Đậu ngự hay tiếng anh là Lima Bean, lấy tên từ Lima, thủ đô của Peru. Trong nhiều thế kỷ, người dân ở Trung và Nam Mỹ trồng nhiều đậu ngự vì năng lượng và chất dinh dưỡng mà chúng cung cấp. Nền văn minh Moche cổ đại của Peru đã sử dụng những hạt đậu to, dẹt trong nấu ăn từ năm 800 trước Công nguyên.

Đậu ngự thuộc loại cây họ đậu( bao gồm đậu cô ve, đậu Hà Lan, đậu cô ve, đậu phộng…). Đậu ngự tươi được thu hoạch vào mùa thu, nhưng hầu hết mọi người sử dụng đậu khô, đông lạnh hoặc đóng hộp.

Đậu ngự có hạt to, căng mọng, có màu trắng kem. Mỗi quả chứa từ 3-5 hạt. Thường được nấu chè để thanh nhiệt mát gan vào mùa hè.

Cách trồng đậu ngự

Chuẩn bị:

Hạt giống đậu ngự: mua tại cửa hàng để lấy giống kháng bệnh

Đất: Đậu ngự yêu cầu đất tơi xốp, thoát nước tốt, giàu chất hữu cơ. Đậu thích độ pH đất từ 6,0 đến 6,8. Tránh trồng đậu nơi đất có nhiều đạm vì đậu này sẽ tạo ra những tán lá xanh nhưng ít quả.

Phân bón: phân chuồng hoặc phân ít nito

Thời gian trồng đậu:

Đậu ngự là loại đậu trồng quanh năm phát triển tốt nhất ở nhiệt độ không khí từ 15 đến 21 độ C. Gieo đậu ngự trong vườn từ 3 đến 4 tuần sau ngày trung bình của đợt sương giá cuối cùng vào mùa xuân ,khi nhiệt độ đất ấm lên 18 độ C
Đậu ngự sẽ không kết trái ở nhiệt độ trên 26 độ C hoặc trong thời tiết lạnh, ẩm ướt. Tránh trồng vào thời tiết nóng. Đậu ngự có thể được gieo vào mùa thu để thu hoạch mùa đông.

Các bước trồng đậu ngự

Chuẩn bị trước luống trồng bằng cách trộn đất phân chuồng
Gieo hạt đậu sâu 4 đến 5 cm. Trồng đậu cách nhau 6 đến 12 cm; đặt các hàng cách nhau 48 đến 60 cm. Đặt cọc hoặc giá đỡ tại chỗ khi trồng. Chọn giá đỡ đủ cao cho giống đang trồng
Khi lớn, các cây con cách nhau từ 8 đến 12 cm. Loại bỏ những cây con yếu hơn bằng cách dùng kéo cắt bỏ, cẩn thận để không làm xáo trộn rễ của những cây con khác.
Có thể trồng đa dạng các loại thực vật khác xen kẽ như dưa chuột, ngô, khoai tây, rau diếp. Không trồng đậu cùng với hành, củ cải, su hào.

Lưu ý khi chăm sóc đậu ngự

Đất và nước

Trồng đậu ngự trong đất ẩm đều và thoát nước tốt. Hạt đậu có thể bị nứt và nảy mầm kém nếu độ ẩm của đất quá cao khi gieo hạt. Không ngâm hạt trước khi trồng và không tưới quá nhiều nước sau khi gieo.

Giữ đất ẩm đều trong quá trình ra hoa và hình thành quả. Mưa hoặc tưới nước trên phần ngọn trong khi ra hoa có thể làm rụng hoa và quả nhỏ.

Khi nhiệt độ đất trung bình lớn hơn 18 độ C, hãy phủ một lớp rơm để duy trì độ ẩm.

Phân bón

Đậu được bón tốt nhất bằng phân ủ vườn lâu năm.

Đậu không cần phân giàu nito vì đậu có sự trao đổi với các vi sinh vật trong đất được gọi là vi khuẩn cố định nitơ tạo ra lượng nitơ mà đậu cần. Do đó ,tránh sử dụng phân xanh hoặc phân bón giàu nitơ.

Sâu bọ

Đậu ngự có thể bị rệp, bọ đậu, bọ chét, rầy lá và bọ ve tấn công. Rệp có thể lây lan virus khảm đậu.

Rầy mềm, rầy lá và ve có thể được phun được kiểm soát bằng xà phòng diệt côn trùng. Tìm trứng, ổ nhiễm trùng và giết chúng trước khi lan ra cá cây khác. Nhổ và loại bỏ các ổ nhiễm lớn.

Bệnh

Đậu dễ bị bệnh bạc lá, khảm lá và thán thư.

Giải pháp:

Trồng giống kháng bệnh.
Giữ khu vườn sạch sẽ.
Tránh xử lý cây khi bị ướt để không làm phát tán bào tử nấm.
Loại bỏ cây bị bệnh; bỏ chúng vào một túi giấy và vứt chúng đi.
Đậu ngự dễ mắc nhiều bệnh truyền qua đất. Do đó cần luân phiên đậu để chúng không mọc ở cùng một vị trí hơn ba năm một lần sẽ làm giảm các bệnh truyền qua đất.

Thu hoạch đậu ngự

Thu hoạch tùy theo loại và giống. Thông thường, đậu ngự được thu hoạch khoảng 60 đến 90 ngày sau khi gieo.
Thu hoạch những quả đậu có vỏ căng mọng và chắc.
Quả đậu để quá lâu trên cây sẽ dẫn đến hạt bị dai và có bột.
Đậu cho 2 hoặc 3 lần hái trong một mùa.

Bảo quản đậu: Hạt đậu ngự sẽ để trong tủ lạnh trong một tuần. Đậu ngự còn vỏ có thể được chần và đông lạnh đến 3 tháng. Bảo quản đậu khô ở nơi khô ráo, thoáng mát, đặt trong hộp tránh nhiệt độ cao và độ ẩm cao.

Giá trị dinh dưỡng trong đậu ngự

Protein

Đậu ngự là nguồn protein thực vật quan trọng. 100 g hạt chứa 338 calo và cung cấp 21,46 g hoặc 38% lượng protein được khuyến nghị hàng ngày. Ngoài ra, chúng là một nguồn giàu chất chống oxy hóa, vitamin, khoáng chất và sterol thực vật.

Đậu ngự tươi hoặc khô chứa một lượng đáng kể chất xơ hỗ trợ việc ăn kiêng (50% trên 100g RDA).

Chất xơ có chức năng như một loại thuốc nhuận tràng giúp bảo vệ niêm mạc ruột kết bằng cách giảm thời gian tiếp xúc với các chất độc hại cũng như bằng cách liên kết với các hóa chất gây ung thư trong ruột kết.

Chất xơ giảm tái hấp thu các axit mật liên kết cholesterol trong ruột kết. Do đó cũng được làm giảm mức cholesterol trong máu

Cây long não, vị "thuốc tiên" với 8 công dụng “bất ngờ”

Chi tiết

Hợp chất thực vật

Không giống như đậu nành, đậu ngự chứa ít isoflavone. Isoflavone như genistein và daidzein đã được tìm thấy để bảo vệ ung thư vú ở động vật thí nghiệm.

Đậu ngự chứa sterol thực vật (phytosterol) đặc biệt là ß-sitosterol giúp giảm mức cholesterol trong cơ thể.

Đậu ngự tươi cũng như khô đều là nguồn cung cấp folate tuyệt vời. 100 g đậu khô, chín cung cấp 395 µg hoặc 99% folate.

Folate, cùng với vitamin B-12, là một trong những đồng yếu tố quan trọng trong tổng hợp DNA và phân chia tế bào. Bổ sung đầy đủ folate trong chế độ ăn uống khi thụ thai và trong khi mang thai có thể giúp ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở trẻ sơ sinh.

Đậu ngự là nguồn rất giàu vitamin B-complex, đặc biệt là vitamin B6 (pyridoxine), thiamin (vitamin B-1), axit pantothenic, riboflavin và niacin. Hầu hết các vitamin này có chức năng như co-enzym trong chuyển hóa carbohydrate, protein và chất béo.

Khoáng chất

Đậu ngự là một trong những nguồn tuyệt vời của các khoáng chất như kali, molypden, sắt, đồng, mangan, canxi, magiê. Kali là chất điện phân cần thiết của tế bào và dịch cơ thể. Nó giúp chống lại tác động của natri đối với tim và huyết áp.

Một số lợi ích sức khỏe khác của đậu ngự

Kiểm soát bệnh tiểu đường

Các loại đậu như đậu ngự là thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp. Đây là lựa chọn tuyệt vời cho những người mắc bệnh tiểu đường.

Đậu cũng rất giàu chất xơ hòa tan, giúp cơ thể hấp thụ carbohydrate chậm hơn và điều chỉnh lượng đường trong máu.

Hỗ trợ giảm cân

Đậu ngự giàu chất xơ cũng có thể hỗ trợ kiểm soát cân nặng bằng cách làm cho bạn cảm thấy no lâu hơn.

Hỗ trợ đường tiêu hóa

Ngoài việc chứa chất xơ hòa tan mà cơ thể bạn có thể tiêu hóa, đậu cũng chứa chất xơ không hòa tan, đôi khi được gọi là thức ăn thô. Mặc dù cơ thể không thể tiêu hóa loại chất xơ này, nhưng nó giúp hỗ trợ tiêu hóa bằng cách giúp phân đi qua ruột nhanh hơn.
Duy trì một chế độ ăn nhiều chất xơ có thể giúp bạn tránh táo bón (nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh trĩ).

Sức khỏe tim mạch

Đậu ngự có rất ít chất béo, không chứa cholesterol.
Hầu hết chất béo được tìm thấy trong đậu ngự là chất béo không bão hòa đa, lành mạnh hơn. Thực phẩm có chất béo không bão hòa đa có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch thay vì chất béo bão hòa

Ngăn ngừa thiếu máu

Đậu ngự là một nguồn cung cấp sắt đặc biệt tốt. Một chén đậu ngự chứa khoảng 1/4 lượng sắt khuyến nghị hàng ngày của bạn.
Thiếu máu là một rối loạn về máu có thể do bạn không bổ sung đủ chất sắt trong chế độ ăn uống. Những người bị thiếu máu sẽ thiếu các tế bào hồng cầu khỏe mạnh cần thiết để vận chuyển oxy đi khắp cơ thể. Dẫn đến mệt mỏi, khó thở và thậm chí là tổn thương các cơ quan.
Phụ nữ đang trong kỳ kinh nguyệt có nguy cơ bị thiếu máu cao hơn. Chất sắt có trong đậu ngự có thể giúp ngăn ngừa bệnh thiếu máu do thiếu sắt.

Những điều cần chú ý khi dùng đậu ngự

Cách mua đậu

Khi mua đậu ngự, hãy tìm những quả xanh, vừa chín tới, đầy đặn và chắc. Bạn cũng có thể mua đậu tươi hoặc đậu đông lạnh từ cửa hàng tạp hóa.

Tránh vỏ bị trũng, nhăn nheo vì đậu chuyển hóa đường thành tinh bột.

Đậu khô hoặc đóng hộp thiếu thiếu vitamin C và đường. Đậu ngự tươi mềm có màu xanh nhạt, mịn, màu của chúng sẽ chuyển sang trắng hoặc vàng kem khi chúng khô.

Hoa xuyến chi - Loài cỏ dại nhưng đầy công dụng

Chi tiết

Cách sơ chế đậu

Nếu sử dụng đậu ngự khô, nhớ ngâm chúng trong nước ở nhiệt độ phòng ít nhất bốn giờ hoặc để chúng trong tủ lạnh qua đêm .Ngâm muối cũng giúp loại bỏ bất kỳ hợp chất kháng dinh dưỡng nào.

Để chuẩn bị nấu đậu, rửa vỏ ngoài đậu dưới vòi nước lạnh. Đậu trong tủ lạnh cần được nhúng sơ qua nước ở nhiệt độ phòng để giúp lấy lại hương vị ban đầu.

Làm sạch dây bằng cách chụp đầu đài hoa về phía gân giữa và kéo dọc theo đường khâu của vỏ quả. Tách mở và lấy hạt đậu. Thả chúng vào nước muối đun sôi trong 1 phút. Sau đó vớt ra, xả nước và thả chúng vào nước đá. Hạt đậu và vỏ đậu được sử dụng trong nấu ăn.

Đậu ngự thường được sử dụng trong các món ăn bao gồm súp, salad, món xào, món hầm và thịt hầm. Đậu ngự tươi có hương vị đậm đà sau khi nấu chín.

Cách nấu súp đậu đơn giản, thơm ngon

Nguyên liệu:

600 gram đậu ngự khô, ngâm qua đêm
1 thìa dầu ô liu
1 thìa bơ
2 cọng cần tây, thái mỏng
2 củ cà rốt, xắt nhỏ
1 củ hành tây, băm nhỏ
1 tép tỏi băm
4 chén nước luộc gà
1 thìa mù tạt
lá húng rửa sạch

Cách làm

Bước 1: Ngâm đậu ngự qua đêm trong chậu nhỏ với 4-5 cốc nước. Đến sáng hôm sau xả nước.
Bước 2: Đun nóng dầu và bơ ở lửa vừa trong nồi nấu súp lớn. Xào cần tây, cà rốt và hành tây trong 5 phút cho đến khi mềm. Thêm tỏi và xào trong 30 giây. Thêm vào nước dùng, mù tạt và lá húng tây và khuấy để kết hợp. Sau đó cho đậu ngự vào.
Bước 3: Đun sôi, sau đó giảm lửa nhỏ và nấu cho đến khi đậu ngự mềm, khoảng 25-40 phút, nêm muối và tiêu cho vừa ăn. Ăn kèm với bánh mì để chấm nếu muốn.

Đậu ngự có thể trồng quanh năm, chứa nhiều chất có lợi. Bổ sung đậu ngự vào bữa ăn hàng ngày cùng với các loại thực phẩm khác để cơ thể luôn mạnh khỏe và phòng ngừa bệnh tật nhé!

Theo: Nguyễn An