Nếu sống ở các làng quê, chắc chắn bạn không còn xa lạ với loài cây này. Có bao giờ bạn tự hỏi cây cứt lợn có tác dụng gì? Và tại sao loài cây này lại có tên đặc biệt như vậy chưa?
Bài viết này, bachthao sẽ đưa cho bạn cái nhìn chi tiết nhất về công dụng, cách dùng, liều lượng, cấm kị của cây cứt lợn. Ngoài ra, chúng tôi sẽ giải thích nguồn gốc tên gọi đặc biệt này. Cùng theo dõi nhé!
Sơ lược về cây cứt lợn
Tên cây
Cây cứt lợn hay còn được gọi là cây hoa xuyến chi có tên khoa học là Ageratum conyzoides, là một loài thực vật cỏ dại thuộc họ Cúc và chi Eupatoriae. Cây có nguồn gốc từ Đông Nam Bắc Mỹ đến Trung Mỹ, nhưng trung tâm xuất xứ là ở Trung Mỹ và Caribe.
Các tên thông dụng khác của cây là Ageratum, Appa Grass, Bastard Agrimony, Billygoat-Weed, Blue Top…. Ở bài viết này, chúng tôi sử dụng tên Bandotan hoặc cây cứt lợn.
Ageratum có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp ‘a geras’, có nghĩa là không già, dùng để chỉ tuổi thọ của toàn bộ cây.
Trong tiếng Việt, cây có tên là cây cỏ hôi do mọc ở những nơi bẩn thỉu. Họ này được đánh dấu rõ ràng về các đặc điểm của họ và không thể nhầm lẫn với bất kỳ họ nào khác.
Mô tả thực vật
Cây cứt lợn là một loại cây cỏ mọc thẳng, mọc đối. Nó có mùi thơm, thân mảnh, mọc hàng năm, cao khoảng 15–100 cm. Cây phát triển mạnh nhất ở những vùng đất giàu chất khoáng, ẩm ướt. Hoặc ở những nơi có độ ẩm không khí cao và chịu được bóng râm. Rễ nông, dạng sợi.
Lá có ít lông, xù xì với những đường gân nổi rõ. Và khi vò nát lá có mùi đặc trưng gợi nhớ đến mùi dê đực. Nếu lá đã héo và mục nát, loại cây này sẽ phát ra mùi khó chịu. Quả màu đen, nhỏ
Cụm hoa ở đầu hay ở nách. Mỗi cụm mang 4-18 đầu hoa xếp thành cụm hình chóp, phẳng. Đầu hoa riêng lẻ có màu xanh nhạt, trắng hoặc tím. Thường ra hoa từ tháng 7 đến tháng 9.
Có thể bạn nghĩ đây chỉ là những loài cỏ dại mọc nhanh với rất nhiều nhóm. Chúng làm gián đoạn các hoạt động của con người và đôi khi còn trở thành ổ cho sâu bướm. Đừng hiểu lầm ! Cứt lợn là một loại cây rất có lợi cho cơ thể chúng ta đấy các bạn ạ.
Có thể bạn quan tâm
Tác dụng "thần kì" của rau muống
Cây cứt lợn có tác dụng gì trong y học?
Cây cứt lợn trong y học
Loại thảo mộc này có vị hơi đắng, cay, tính bình. Bộ phận dùng làm thuốc là cây thảo (phần trên mặt đất) và rễ. Thảo mộc được sử dụng dưới dạng thảo mộc tươi hoặc khô.
Bandotan chứa axit amin, organacid, chất pectic, dầu coumarin asiri, ageratochromene, Friedelin, ß-sitosterol, stigmasterol, tanin, lưu huỳnh và kali clorua. Rễ bandotan chứa tinh dầu, ancaloit.
Cây cứt lợn có tác dụng gì?
Giúp vượt qua bệnh ngủ và sốt rét
Chiết xuất từ lá và hoa của cây Bandotan đã được chứng minh là có thể chống lại ký sinh trùng Trypanosoma brucei có thể gây bệnh ngủ ở Châu Phi.
Ngoài ra, dịch chiết lá cây đinh lăng còn có khả năng chống lại ký sinh trùng plasmodium falciparum có thể gây ra căn bệnh sốt rét chết người, cụ thể là sốt rét nhiệt đới
Điều trị các vết thương ngoài da
Chiết xuất methanol từ lá cây bandotan đã được thử nghiệm để chữa lành vết thương trên da của chuột trong 10 ngày của giai đoạn nghiên cứu.
Ở một số nước như Brazil, lá cây bandotan đã được sử dụng để điều trị các vết thương ngoài da.
Ức chế sự phát triển khối u
Các hợp chất hoạt tính trong lá cây như flavonois, triterpenoids và alkaloid đã được chứng minh có khả năng ức chế sự phát triển của ung thư và khối u trong cơ thể.
Điều này cũng là do đặc tính chống oxy hóa mạnh trong lá cây có khả năng ức chế tổn thương từ các tế bào trong cơ thể
Khắc phục chứng viêm và đau
Chiết xuất từ lá cây bandotan đã được thử nghiệm có khả năng khắc phục tình trạng viêm nhiễm trên cơ thể chuột. 
Ngoài ra, dịch chiết lá này cũng đã được sử dụng rộng rãi ở Tây Phi, Châu Á, Nam Mỹ và Brazil như một phương pháp điều trị để điều trị các loại viêm và đau như viêm đại tràng.
Chiết xuất lá Bandotan cũng đã được thử nghiệm và được sử dụng như một loại thuốc truyền thống để giảm đau và viêm ở khớp.
Khắc phục cơn đau răng và sốt
Các chất chiết xuất từ lá và hoa của cây bandotan đã được thử nghiệm và sử dụng như một loại thuốc truyền thống ở Cameroon để chữa đau răng .
Ngoài ra, chiết xuất từ lá và rễ cây bandotan đã được sử dụng ở nhiều nước khác nhau như Ấn Độ, Brazil, Việt Nam và Châu Phi để hạ sốt.
Chứa chất chống oxi hóa
Lá Bandotan cũng đã được chứng minh là có hoạt tính chống oxy hóa có thể ngăn chặn các gốc tự do gây hại cho các tế bào trong cơ thể, có thể ngăn ngừa lão hóa sớm và có thể khắc phục các vấn đề về da.
Có thể bạn quan tâm
Cây Tầm Gửi và 7 công dụng ít ai biết đến
Cách dùng chung
Đối với thuốc uống, đun sôi 15 – 30 g hạ khô hoặc 30 – 60 g thảo tươi. Một cách khác là nghiền các loại thảo mộc tươi, sau đó vắt lấy nước cốt uống.
Để sử dụng bên ngoài, nghiền các loại thảo mộc tươi cho đến khi mịn. Tiếp theo, trộn với một chút dầu thực vật và khuấy đều cho đến khi mịn. Sau đó chấm lên vết thương mới, nhọt, chàm và các bệnh ngoài da khác (như phong / hủi).
Một cách khác, hạ khô thảo xay thành bột, sau đó thổi vào họng người bị viêm họng. Ngoài ra, có thể ủ lá tươi và dùng nước để rửa mắt, đau bụng, rửa vết thương.
Cách dùng cụ thể trong cộng đồng
Trị viêm tai giữa
Đau tai giữa do viêm. Rửa sạch thảo mộc tươi, tán nhỏ, tán thành bột mịn. Ép và lọc. Dùng nước ép thu được để nhỏ tai. Ngày 4 lần, mỗi lần 2 đợt điều trị.
Dùng cho vết thương
Vết thương chảy máu, nhọt, chàm. Lấy thảo dược Bandotan đủ tươi rửa sạch, tán cho đến khi nhuyễn. Bôi nguyên liệu lên cơ thể người bệnh, sau đó băng lại bằng băng.
Trong một ngày, thay băng 3 – 4 lần. Thực hiện điều trị này cho đến khi lành.
Điều trị loét
Rửa một cây Bandotan thảo mộc tươi cho đến khi sạch. Thêm gạo tẻ và một thìa cà phê muối, sau đó xay cho đến khi mịn. Bôi lên chỗ bệnh, rồi băng bó vết thương.
Đối với bệnh thấp khớp, sưng tấy do bong gân
Lấy một nắm lá và thân non của cây tươi, gạo, và 1/2 thìa muối. Tiếp theo, bạn rửa sạch lá và thân non cho đến khi sạch. Sau đó đem xay nhuyễn với gạo và muối.
Sau khi trở thành bột như cháo đặc, bạn hãy đắp nguyên liệu lên các khớp bị sưng trong khi quấn. Để lại trong 1-2 giờ, sau đó băng được thả ra. Thực hiện cách điều trị này 2-3 lần một ngày.
Chảy máu tử cung, lở loét, lở loét, sưng tấy do bầm tím
Đun sôi 10-15 g thảo mộc cứt lợn trong hai ly nước sạch cho đến khi sắc còn lại thành một ly. Sau khi để nguội, lọc lấy nước uống ngay. Thực hiện 2-3 lần mỗi ngày.
Trị đau họng
Cách 1: Rửa 30-60 g lá tươi cho sạch. Sau đó tán nhuyễn cho đến khi mịn. Tiếp theo, vắt và lọc. Thêm đường nâu vào nước và khuấy cho đến khi hòa quyện. Uống thuốc và làm ba lần một ngày.
Cách 2: Rửa sạch lá vừa đủ rồi đem phơi nắng cho khô. Tiếp theo, lăn cho đến khi nó thành bột. Đổ bột vào cổ họng bệnh nhân.
Sốt rét, cúm
Đun sôi 15-30 g bandotan thảo mộc khô trong hai cốc nước cho đến khi còn lại trong một cốc. Sau khi nguội, lọc và uống. Thực hiện hai lần một ngày.
Có thể bạn quan tâm
15 Lợi ích sức khỏe kinh ngạc của quả Sơ Ri
Đầy bụng, ợ chua, nôn mửa
Rửa sạch một cây, sau đó cắt khúc vừa. Đun sôi trong ba cốc nước cho đến khi còn lại một cốc. Sau khi nguội, lọc và uống. Thực hiện điều trị này 2-3 lần một ngày cho đến khi lành.
Chăm sóc tóc
Rửa sạch lá và thân cây tươi, sau đó nghiền cho đến khi mịn. Bôi chúng lên toàn bộ da đầu và tóc. Che đầu bằng một mảnh vải.
Để trong 2-3 giờ. Tiếp theo, xả sạch tóc.
Cây cứt lợn có tác dụng gì ngoài y học?
Vì trong lá có chứa hợp chất Pyrrolizidine Alkaloid. Chất này có chức năng như một cơ chế bảo vệ côn trùng ăn cỏ. Vì vậy, nó là một loại chất độc để diệt trừ sâu bọ. Do đó người dân phương Tây sử dụng dịch chiết lá cây này để làm thuốc trừ sâu.
Hoa thơm được sử dụng làm vòng đeo cổ hoặc chiết xuất hương thơm
Hoa và lá thơm được sử dụng để làm thơm dầu dừa, ăn được ở Đông Nam Polynesia.
Lá được ăn trong một món súp gọi là ‘olulu-ogwai’ của cộng đồng người Igbo ở Nigeria.
Tác dụng phụ của cây cứt lợn
Mặc dù cây này hữu ích cho việc điều trị. Nhưng cũng có một tác dụng phụ có thể mang lại nếu việc sử dụng cây cứt lợn không chính xác.
Pyrrolizidine Alkaloids trong lá là các hợp chất độc cho gan, Chúng có thể gây hại cho gan. Các hợp chất này có thể dẫn đến bệnh tắc tĩnh mạch của gan và ung thư gan.
Lá và hoa tiết ra tinh dầu có mùi gây buồn nôn mạnh.
Một số bệnh nhân ở Ấn Độ bị dị ứng phấn hoa từ hoa bandotan khi sử dụng loại cây này làm thuốc truyền thống. Phản ứng dị ứng có thể xảy ra ở những bệnh nhân bị dị ứng với hoa.
Phụ nữ mang thai và cho con bú nên tránh sử dụng loại thảo mộc này
Kết luận
Thảo dược Bandotan có hiệu quả điều trị từ sốt, sốt rét, đau họng, viêm phổi, viêm tai giữa. Đến chảy máu như chảy máu tử cung, chảy máu và chảy máu cam.
Ngoài ra cây cứt lợn được dùng cho người bị tiêu chảy, kiết lỵ, đau bụng, nôn mửa, chướng bụng, bong gân, cứng khớp. Đặc biệt dùng trong ngừa thai, cơ thể mệt mỏi sau khi làm việc nặng, sản xuất ít nước tiểu, u tử cung hay để dưỡng tóc. Rễ có hiệu quả để vượt qua cơn sốt.
Với những lợi ích sức khỏe mà cây cứt lợn mang lại, nếu bạn gặp loài cây này, đừng chỉ coi là cỏ dại. Tuy nhiên, hãy cân nhắc kĩ với nhưng tác dụng phụ của nó để cho hiệu quả sử dụng tốt nhất.
Chúc bạn sức khỏe!
Theo: Thiện Huy
