Rau càng cua – khó đến mấy cũng nên kiếm về ăn

Rau càng cua là loại rau đồng quê mọc hoang dại. Gần như vùng nào, miền nào cũng có. Rau càng cua không chỉ mang hương vị quê nhà mà còn rất hữu ích trong việc chữa bệnh.

Bachthao.net xin giới thiệu với các bạn giá trị dinh dưỡng và tác dụng tốt cho sức khỏe của rau càng cua.

Khi những cơn mưa đầu mùa tưới mát cỏ cây. Đó cũng là lúc những hạt rau càng cua nảy mầm, đâm tượt. Càng cua mọc khắp nơi, từ bờ ao, gốc dừa, gốc chuối, trong chậu kiểng. Rau mọc tự nhiên như rau sam và lên tốt khi gặp khí hậu ẩm ướt.

Thậm chí chúng mọc trên cả những khe của vách tường, mái ngói. Rau càng cua có hình dáng thon thả như cô thiếu nữ, thân cây trong xanh, mọng nước giống kiểu mồng tơi. Lá hình trái tim xanh mượt, nõn nà khẽ rung rinh trước gió tạo cho người ta sự kích thích vị giác đến lạ lùng.

Càng cua cũng kết hạt trổ bông. Những hạt bé li ti trên cuống bông khô theo gió phân tán khắp nơi, lẩn vào đất. Chờ khi mưa tới, điều kiện thích hợp sẽ nảy mầm phát triển.

Rau càng cua có vị chua chua, ngọt ngọt. Cọng rau mềm mà giòn rụm, rất dễ ăn. Hầu như ai cũng dùng thử một lần là lại sinh “thèm” và nhớ mãi.

Vài nét về rau càng cua

Rau càng cua mọc đầy, dễ ăn và đa dạng trong cách nấu nên nó đã trở thành loại thực phẩm quen thuộc trong những bữa ăn gia đình. Càng cua là loại rau đồng nhưng trong ẩm thực nó lại chẳng đơn điệu, quê mùa.

Có thể chế biến thành nhiều món hấp dân như rau càng cua nấu canh chua, xào tỏi, trộn gỏi, xào thịt bò,… ăn sống kết hợp cùng một số loại rau thơm như tía tô, rau răm, kinh giới

Không chỉ dùng để làm món ăn ngon mà rau càng cua cũng được sử dụng như một vị thuốc trong y học cổ truyền tốt cho sức khỏe.

Trong nó chứa nhiều chất có vai trò tăng khả năng miễn dịch, giúp nâng cao sức mạnh cơ bắp, mau lành vết thương, giải nhiệt, giải độc cho cơ thể.

Bên cạnh đó có chứa các chất Ca, P,… giúp trẻ phát triển bộ xương, ngăn ngừa còi xương và chữa loãng xương ở người cao tuổi. Đây cũng là loại rau chứa nhiều chất sắt, ăn rất tốt cho người thiếu máu do thiếu sắt.

Rau còn chứa nhiều kali rất tốt cho chức năng của cơ tim, sử dụng tốt cho bệnh tim mạch và huyết áp. Ngoài ra càng cua giàu ma giê cũng là chất tong chữa trị đái tháo đường, táo bón.

Rau ít calo nên được dùng cho những người muốn ăn giảm cân, thanh nhiệt cơ thể. Nó còn có nhiều tên gọi khác như đơn kim, cương hoa thảo, cúc áo,…

Mô tả thực vật rau càng cua

Rau càng cua là một loại thảo mộc mảnh mai (dài tới 30-50 cm) với thân thẳng và mọng nước. Cây mọc hàng năm và được phân bố ở khắp nơi trên thế giới. Các lá mọc đối và mọc so le, to 2,5 x 2 cm, hình trứng, tù đến nhọn ở đỉnh. 

Lá mỏng, nhiều thịt, nhẵn, có màng khi khô, từ gốc đến 5 – 7 lá. Cẫng lá dài tới 2 cm.  Cành hoa ở đầu ngọn. Quả có gân và lưới, kích thước nhỏ.

Cây là thực vật sử dụng làm thuốc, thực phẩm và chất tạo hương vị ở nhiều nơi trên thế giới. Các bộ phận trên không, chồi non, lá và toàn cây được dùng dưới dạng thuốc sắc, nước cốt, bột nhão.

Để chữa một số bệnh như sốt, cảm, ho, bệnh do virus, đau thấp khớp, hen suyễn, nhiễm trùng âm đạo và nhiễm trùng thận.

Tri thức bản địa sử dụng rau càng cua

Ngoài giá trị sử dụng như một loại rau. Kinh nghiệm sử dụng cây càng cua cũng rất phong phú ở nhiều quốc gia.

Tại Ấn Độ

Nước sắc từ toàn cây được dùng trong điều trị bệnh thấp khớp. Nước ép cây được sử dụng cho các vấn đề về dạ dày. Bột lá được dùng trên các vết cắt và vết thương. Thuốc dán làm từ toàn cây được bôi lên vết bỏng để giảm đau nhanh chóng.

Phần trên mặt đất của cây được dùng để chữa đau dạ dày, đau khớp và nhức đầu. Thuốc dán làm từ toàn cây được sử dụng để chữa mụn nhọt. Thân và lá được dùng trong các trường hợp rối loạn tiểu tiện và điều trị sốt.

Cành non được dùng làm chất tạo hương.

Tại Bangladesh

Toàn cây được sử dụng trong điều trị tiêu chảy. Giã nát toàn cây bôi vào chỗ bị rắn độc, côn trùng hoặc bò sát cắn. Thuốc dán làm từ lá và toàn cây được sử dụng trong điều trị sốt ở trẻ em và người lớn.

Tại một số quốc gia khác

Nước ép hoặc nước sắc làm từ toàn cây được sử dụng để điều trị cảm lạnh và ho. Như một làm chất làm mát / làm sạch. Lá được dùng làm thuốc chống trầm cảm và điều trị mụn nhọt. 

Toàn cây được sử dụng trong điều trị bệnh sởi, chóng mặt, nhức đầu, sốt, đau bụng. Cây cũng được dùng đun nước tắm cho trẻ em để tăng cường sức khỏe.

Các nghiên cứu về tác dụng dược lý của rau càng cua

Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để điều tra các đặc tính dược lý của rau càng cua. Cây được báo cáo là có một số hoạt tính sinh học như hạ huyết áp, kích thích miễn dịch, chống oxy hóa, kháng khuẩn, giảm đau, chống viêm, chữa lành gãy xương, hoạt động bảo vệ dạ dày và chống đái tháo đường.

Thông tin ngắn gọn về các hoạt động dược lý của chất chiết xuất và hợp chất tinh khiết của rau càng cua được thảo luận sau đây.

Tác dụng hạ huyết áp

Qua đánh giá hoạt động hạ huyết áp của chiết xuất nước từ toàn cây rau càng cua trên mô hình chuột. Việc tiêm tĩnh mạch chiết xuất cho thấy giảm huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương, nhịp tim và huyết áp trung bình phụ thuộc vào liều lượng. 

Trong nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất gây ra nhịp tim chậm và hạ huyết áp ở chuột thông qua các cơ chế phụ thuộc vào oxit nitric. 

Một nghiên cứu khác được thực hiện cũng cho thấy hoạt động chống tăng huyết áp của rau càng cua ở chuột. Tiêm tĩnh mạch chiết xuất methanol làm giảm rõ rệt huyết áp động mạch và nhịp tim trung bình.

Hoạt động thần kinh

Chiết xuất etanol của lá rau càng cua có tác dụng làm trầm cảm hệ thần kinh trung ương. Vì các phần trong dịch chiết được chứng minh là có tác dụng phụ thuộc vào liều lượng đối với thời gian ngủ do diazepam.

Hoạt động kích thích miễn dịch

Trong một nghiên cứu cho thấy tiềm năng của chiết xuất lá rau càng cua như một chất kích thích miễn dịch. Trong việc kiểm soát bệnh nhiễm trùng huyết do vi khuẩn Aermomonas hydrophila ở  cá điêu hồng lai. 

Quan sát thấy rằng tỷ lệ tử vong thấp hơn đáng kể ở những cá được cho ăn bằng chế độ ăn có trộn với rau càng cua.

Hoạt động chữa lành gãy xương

Tiềm năng của chiết xuất ethanol của rau càng cua đối với sự tái tạo xương sau tổn thương xương và tủy ở mô hình chuột. Liều chiết xuất phụ thuộc vào sự tái tạo xương tại vị trí gãy xương và làm tăng lắng đọng khoáng chất. 

Chiết xuất cũng được tìm thấy để cải thiện vi kiến ​​trúc của xương tái tạo. Chứng minh rằng chiết xuất tăng tốc độ sửa chữa gãy xương thông qua các tác động kích thích lên sự phân hóa và khoáng hóa nguyên bào xương. 

Một nghiên cứu khác cũng cho thấy tiềm năng chiết xuất rau này đẩy nhanh quá trình chữa lành gãy xương ở chuột. Các xét nghiệm phóng xạ cho thấy sự hình thành mô sẹo phụ thuộc vào liều lượng.

Hoạt động kháng sinh / bảo vệ dạ dày

Các nhà khoa học đã đánh giá hoạt tính bảo vệ dạ dày (chống gây ung thư) của chiết xuất etanolic từ các bộ phận trên mặt đất của cây rau càng cua trong mô hình indomethacin và tác nhân gây hoại tử ở chuột. 

Kết quả cho thấy chiết xuất ở tất cả các liều lượng đều ức chế đáng kể tổn thương niêm mạc dạ dày do tác nhân hoại tử và indomethacin gây ra. 

Dịch chiết Dichloromethane của lá và thân cho thấy hoạt động bảo vệ dạ dày rõ rệt ở chuột bị loét dạ dày do ethanol gây ra.

Hoạt động giảm đau

Người ta quan sát thấy rằng việc uống chiết xuất methnol của cây (70-210 mg / kg) cho thấy một hoạt động giảm đau đáng kể ở chuột. 

Hoạt động hạ sốt

Nghiên cứu được thực hiện cho thấy khả năng hạ sốt của dịch chiết etanol lá rau càng cua. Trong mô hình gây sốt ở thỏ. Sử dụng các phân đoạn dung môi với liều 80 mg / kg thể trọng cho thấy giảm đáng kể nhiệt độ cơ thể thỏ.

Hoạt động chống viêm

Trong số các chất chiết xuất, dịch chiết ete thể hiện hoạt tính đáng kể khi so sánh với các chất chiết xuất từ ​​cloroform và metanol. Trong thử nghiệm đánh giá hoạt tính chống viêm của dịch chiết lá cây. Với thí nghiệm gây phù chân bằng carrageenan ở chuột.

Hoạt động kháng khuẩn

Các chất dill-apiol và pachypophyllin đã được phân lập từ dịch chiết lá cây  và xác định hoạt tính kháng khuẩn của chúng. Các hợp chất này có hiệu quả chọn lọc đối với Trichophyton mentagrophytes trong khi các vi khuẩn thử nghiệm khác không bị ảnh hưởng. 

Chiết xuất methanol của lá cây cũng cho thấy khả năng chống lại một số vi khuẩn gram âm và gram dương.

Hoạt động chống đái tháo đường

Chế độ ăn chứa rau càng cua (10% – 20%) có tác dụng chống đái tháo đường đối với bệnh đái tháo đường do alloxan gây ra ở chuột. Nghiên cứu đã quan sát thấy giảm đáng kể mức đường huyết. 

Mức độ của aspartate transaminase (AST), alanine transaminase (ALT) và alkaline phosphate (ALP) thấp hơn ở chuột được nuôi bằng chế độ ăn có rau càng cua. 

Hơn nữa, hàm lượng cholesterol toàn phần, triglycerid (TG), lipoprotein tỷ trọng cao (HDL) và hàm lượng lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) cũng thấp hơn ở chuột được nuôi bằng chế độ ăn có rau càng cua. 

Axit 8,9-dimethoxy ellagic, được phân lập từ dịch chiết lá cây. Được đánh giá là có tác dụng hạ đường huyết 33,74% trong mô hình chuột đái tháo đường ở liều 100 mg / kg.

Hoạt động chống tiêu chảy

Chiết xuất etanolic của lá rau càng cua được đánh giá về hoạt tính chống tiêu chảy trong bệnh tiêu chảy do dầu thầu dầu ở chuột. Dịch chiết được xác nhận là có hoạt tính chống tiêu chảy phụ thuộc vào nồng độ.

Hoạt động thúc đẩy mọc tóc

Tiềm năng chiết xuất thô của rau càng cua ở dạng gel bôi tại chỗ thúc đẩy mọc lông ở thỏ tùy theo liều lượng. Chiều dài trung bình của lông tăng lên khi tăng nồng độ chiết xuất trong gel.

Các thuộc tính dinh dưỡng của rau càng cua

Lá được chứng minh là có chứa carbohydrate (38,97%), protein (7,68%), chất xơ thô (22,35%) và chất béo (1,08%). Trrong lá cũng chứa một lượng đáng kể canxi, magiê, kali và natri. 

Nghiên cứu về thành phần các chất bổ của rau càng cua từ Malaysia. Cây được chứng minh là chứa carbohydrate (khoảng 45%) và protein (khoảng 10%) tuy nhiên hàm lượng lipid thấp (khoảng 3%). Loại cây này cũng có chứa  lượng kali, canxi, sắt và natri đáng kể.

Rau càng cua rất dễ mọc, dễ sống. Chỉ cần bỏ một chút thời gian dạo quanh vườn nhà là ta đã có thể hái được một nắm rau càng cua. Với nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe như vậy thì rau càng cua xứng đáng là một loại rau sạch để sử dụng thường xuyên. Hy vọng rằng bài viết đã gợi nhớ cho các bạn về một hương vị quê hương. Đồng thời cung cấp được kiến thức cho những bạn chưa biết về loại rau này.

Bachthao.net chúc các bạn nhiều sức khỏe.

Theo: Thủy Tiên