Cây Dành Dành – loại hoa cảnh với 6 tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe

Cây dành dành là một cây hoa cảnh bonsai. Hoa dành dành trắng ngọc ngà tinh khôi với mùi thơm thoang thoảng dịu nhẹ, đặc biệt là ban đêm rất quyến rũ lòng người. Chính bởi những bông hoa sắp nở chụp lại tựa như bút nên nó còn được gọi với tên bút ngọc.

Cây thường được lựa chọn trồng trong các khuôn viên công cộng và gia đình. Tuy vậy nhưng ít ai biết được ẩn chứa đằng sau vè đẹp và mùi hương tuyệt vời đó là những tác dụng vô cùng có lợi cho sức khỏe.

Trong bài viết sau đây bachthao.net xin mời các bạn cùng tìm hiểu về những tác dụng tốt cho sức khỏe của cây dành dành.

Đặc điểm thực vật cây dành dành

Cây dành dành có danh pháp la tinh là Gardenia jasminoides. Loại cây này được tìm thấy ở Châu Á và thường ở Việt Nam, China, Đài Loan, Myanmar, Thái Lan và Bangladesh.

Cây bụi thân gỗ nhẵn thuộc họ cà phê Rubiaceae, không có gai, lâu năm, thường xanh, mọc cao khoảng 1,8 – 2,4 m với tán gần bằng nhau. Rễ phát triển khá mạnh. Thân cây có đường kính tới 10 cm và thường phân nhánh nhiều với vỏ màu xám.

Cây được tìm thấy mọc trong bụi rậm, rừng ven suối, sườn núi, đồi, thung lũng và cánh đồng. Cây ưa đất thoát nước tốt, màu mỡ, tơi xốp, có nhiều chất hữu cơ. Cây không chịu mặn và chịu hạn tốt.

Lá mọc đối, hình elip – hình trứng, dài 5–15 cm và rộng 2-7 cm, có đầu nhọn hoặc tù và thuôn nhọn ở gốc, màu xanh bóng, nhẵn và có cuống lá ngắn, dài 0,2–0,5 cm.

Hoa dành dành khá to, ra từng bông ở các nách gần ngọn, không cẫng và mùi thơm. Đài hoa có 5 – 8 thùy, tràng hoa màu trắng, sau hơi vàng, ống dài 3 cm, xòe ra. Bao phấn nhiều thùy tràng hoa, không cuống.

Các quả mọng hình trứng, hình elip dài 2,5-4,5 cm và rộng 1,5-2 cm, có 5 gân, đỉnh với đài hoa bền. Quả lúc đầu có màu xanh chuyển sang vàng đến đỏ khi chín, chứa nhiều hạt hình đĩa.

Dành dành có hai loại là dành dành đơn và kép. Loại kép cho hoa nhiều cánh hơn và đẹp hơn. Tuy nhiên thì mùi thơm như nhau.

Một lựa chọn rất tốt bên cạnh các loại hoa hồng, địa lan, hoa cúc,… để trồng tại nhà.

Đôi nét về sử dụng cây dành dành

Việc lấy cây dành dành đầu tiên được ghi nhận trong ngành thảo mộc học Trung Quốc, hay còn gọi là thuốc thảo mộc, là từ triều đại nhà Hán (năm 25 – 220 sau công nguyên). Lá, hoa và quả của cây dành dành được dùng trong một số công thức, hầu hết là những phương thuốc chữa cảm lạnh thông thường. 

Ở châu Á, cây dành dành được gọi là ‘thảo mộc hạnh phúc’ vì nó được cho là có tác dụng giải độc gan, do đó giải phóng cảm xúc tiêu cực.

Các loại trà ngâm hoa dành dành được biết là có tác dụng giải độc máu, giảm tắc nghẽn và giúp giảm cholesterol xấu. Hoa dành dành để làm hương vị trà thảo mộc, thường được kết hợp với các loại hoa và thảo mộc khác như hoa cúc.

Bên ngoài, cây dành dành được lấy để chữa viêm da, bong gân và có đặc tính cầm máu. Nó vẫn được có trong y học dân gian Việt Nam như một chất cầm máu.

Tác dụng dược lý của cây dành dành

1. Giảm bớt căng thẳng và cáu gắt

Trà hoa dành dành có thể được sử dụng cho các rối loạn, bao gồm khó chịu, bồn chồn, cảm giác tức ngực và mất ngủ. Nó cũng được sử dụng trong các công thức để điều trị chứng lo âu và mất ngủ.

Phụ nữ mãn kinh cũng có thể uống trà hoa dành dành để giảm bớt các vấn đề liên quan, ví dụ như trầm cảm, đau đầu và chóng mặt. Do thời kỳ mãn kinh có thể gây ra những triệu chứng như trên.

Nếu đang điều trị bằng thuốc tây y, như với tất cả các phương pháp điều trị bằng thảo dược, nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng trà hoa dành dành để điều trị các rối loạn sức khỏe.

Mùi của hoa dành dành cũng có tác dụng làm thư giãn và giúp những người đang cảm thấy giảm áp lực. Cây dành dành có trong liệu pháp xông hương và các công thức thảo dược được sử dụng để điều trị các rối loạn tâm trạng, bao gồm trầm cảm, lo lắng và bồn chồn trong y học cổ truyền Trung Hoa.

Một nghiên cứu của Đại học Y khoa Trung Quốc Nam Kinh được công bố cho thấy chiết xuất hoa dành dành đã chứng minh tác dụng chống trầm cảm nhanh chóng.

Thông qua việc tăng cường tức thì biểu hiện của yếu tố thần kinh có nguồn gốc từ não (BDNF) trong hệ limbic (trung tâm cảm xúc của não). Phản ứng chống trầm cảm bắt đầu khoảng hai giờ sau khi dùng.

2. Điều trị tiết niệu

Hoa dành dành thường được xuất hiện trong các công thức thảo dược của Trung Quốc để chữa nhiễm trùng bàng quang và rối loạn chức phận tiết niệu gây đau do hội chứng nhiệt ẩm, làm mất chức năng của bàng quang.

Nó đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ trong y học cổ truyền Trung Quốc, nhưng chưa có nghiên cứu khoa học nào hỗ trợ việc sử dụng cây dành dành cho những rối loạn sức khỏe này.

3. Giúp chống lại các bệnh viêm nhiễm và bệnh béo phì

Tinh dầu cây dành dành có chứa nhiều chất anti oxy hóa ngăn lại bất lợi của các gốc tự do, cộng với hai hợp chất gọi là geniposide và genipin đã được chứng minh là có khả năng chống viêm.

Người ta phát hiện ra rằng cây dành dành cũng có thể giúp giảm cholesterol cao, kháng insulin/ không dung nạp glucose và tổn thương gan, có khả năng cung cấp một số biện pháp bảo vệ chống lại bệnh tiểu đường, bệnh tim và bệnh gan.

Một số nghiên cứu cũng đã tìm thấy bằng chứng rằng cây dành dành có hiệu quả trong việc chống lại béo phì , đặc biệt là khi kết hợp với tập thể dục và chế độ ăn uống lành mạnh.

Một nghiên cứu được công bố vào 2014 cho rằng một trong những thành phần chính của cây dành dành có hiệu quả trong việc ức chế sự tăng cân cũng như cải thiện mức lipid bất thường, mức insulin cao, rối loạn glucose không dung nạp và kháng insulin.

4. Giúp làm dịu đường tiêu hóa

Các nhóm chất phân lập từ cây dành dành, bao gồm acid ursolic và genipin, đã chứng minh là có các hoạt động ngừa oxy hóa và trung hòa axit giúp bảo vệ chống lại một số vấn đề về đường tiêu hóa.

Ví dụ, nghiên cứu được thực hiện tại Viện Nghiên cứu Tài nguyên Thực vật ở Seoul, Hàn Quốc và được công bố trên Tạp chí  Food and Chemical Toxicology, cho thấy genipin và axit ursolic có thể hữu ích trong việc điều trị và / hoặc bảo vệ viêm dạ dày, trào ngược axit, loét, tổn thương và nhiễm trùng do hoạt động của H. pylori.

5. Có thể giúp giảm mệt mỏi và đau (Đau đầu, chuột rút, v.v.)

Chiết xuất từ cây dành dành, tinh dầu và trà được lấy để chống lại các cơn đau, nhức và khó chịu liên quan đến đau đầu, PMS, viêm khớp, chấn thương bao gồm bong gân và chuột rút cơ.

Cây dành dành cũng có một số lợi ích kích thích có thể giúp cải thiện tinh thần của bạn và nâng cao nhận thức. Người ta đã tìm ra nó có thể cải thiện tuần hoàn, giảm viêm và giúp cung cấp nhiều oxy và chất dinh dưỡng hơn đến các bộ phận của cơ thể cần được chữa lành.

Vì lý do này, theo truyền thống, cây dành dành được dùng để làm giảm những cơn đau lâu ngày, mệt mỏi và nhiều bệnh tật khác nhau.

Khi các nhà thử nghiệm kết hợp ozone và một hợp chất trong cây dành dành, kết quả đã chứng minh rằng điều trị với sự kết hợp của ozone và cây dành dành xác nhận tác dụng giảm đau của chúng.

6. Có thể giúp cải thiện nhận thức và bảo vệ trí nhớ

Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Thuốc tự nhiên Trung Quốc cho thấy chiết xuất từ ​​cây dành dành giúp cải thiện trí nhớ , đặc biệt là ở những người già bị suy giảm trí nhớ, bao gồm cả những người mắc bệnh Alzheimer.

Trong nghiên cứu, hai thành phần chính được tìm ra trong chiết xuất cây dành dành, geniposide và gardenoside, dường như giúp ngăn chặn sự biểu hiện của các gen liên quan đến miễn dịch trong não, có nghĩa là chúng có tác dụng chống viêm giúp giải quyết các cơ chế cơ bản của việc thiếu hụt trí nhớ.

Tri thức bản địa cây dành dành

• Hoa dành dành đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ như một phương thuốc thảo dược truyền thống của phương Đông.
• Lá và quả có đặc tính giảm đau, kháng khuẩn, chống nhiễm khuẩn, hạ sốt, thông mật và lợi tiểu.
• Chúng được sử dụng để điều trị sốt, viêm mắt, ù tai, vàng da, chảy máu cam, đau họng, viêm gan siêu vi, bệnh sốt, mắt, ho ra máu, phân có máu, tiểu khó, bỏng, nhọt và chốc lở.
• Quả dành dành được sử dụng trong y học cổ truyền dân gian làm thuốc chống đờm, lợi tiểu, nhuận tràng và lợi mật, điều trị các bệnh viêm gan và cầm máu trong điều trị chấn thương bôi ngoài.
• Ở Trung Quốc, quả nhỏ hơn được sử dụng để chữa sốt, giảm đau, cổ chướng, bệnh phổi và vàng da.
• Quả lớn được sử dụng bên ngoài, phần cùi được áp dụng cho sưng tấy, vết thương và các bệnh như chó cắn, bỏng nhẹ và bỏng nước.
• Thuốc đắp bằng lá tươi giã nát có tác dụng chữa vết thương, sưng tấy và viêm kết mạc cấp tính.
• Quả được dùng làm thuốc chữa nôn ra máu, chảy máu, vàng da, bệnh lậu cấp tính, lở loét, nhọt, áp xe và viêm nhiễm ở Hàn Quốc.
• Hạt cũng được sử dụng cho bệnh vàng da, thấp khớp và xoắn cơ.
• Quả dành dành là một vị thuốc thường dùng trong y học dân gian; Nó được sử dụng để điều trị vàng da, mất ngủ, bồn chồn, viêm mắt, ù tai, khó tiểu, phân có máu, chảy máu cam và ho ra máu và hữu ích để giảm bong gân và bầm tím ở Việt Nam.
• Đối với vết bỏng, tro bột của quả trộn với lòng trắng trứng và tạo thành hỗn hợp sệt để bôi bên ngoài.
• Quả nghiền thành bột, được thổi vào lỗ mũi để chữa chảy máu cam.
• Ở Malaysia, lá được dùng làm thuốc đắp, đắp vào ngực sưng và trị đau đầu.
• Quả có tính gây nôn, kích thích và lợi tiểu và được coi là một phương thuốc giải nhiệt.

Sử dụng trong y học cổ

• Vàng da: Giã nát cây dành dành phơi khô. Lấy một thìa cà phê bột với nước ấm.
• Bệnh thấp khớp: Dùng một thìa cà phê bột Hạt cây dành dành hai lần một ngày.
• Sốt: Làm thuốc sắc bằng vỏ cây dành dành. Uống 10 ml ba lần một ngày.
• Kiết lỵ: Uống nước sắc từ vỏ cây dành dành hai lần một ngày.
• Các vấn đề về tiết niệu: Thêm 2 g bột vỏ cây dành dành vào một cốc nước ấm. Uống ngày 2 lần.
• Đau bụng: Đun sôi 10 g vỏ dành dành với 500 ml nước. Uống 5 ml ba lần một ngày.
• Đầy hơi: Xay khô rễ Cây dành dành làm bột. Uống 1/4 muỗng cà phê với một cốc nước ấm.
• Nhức đầu: Làm nóng vài lá cây dành dành. Sử dụng chúng như thuốc đắp trên trán.
• Cảm cúm: Lấy hoa, rễ và lá của cây dành dành. Đun sôi và lọc. Uống 30 ml nước sắc ngày 2 lần.
• Giun đũa: Chiết xuất nước quả của cây dành dành. Uống 1 muỗng cà phê một lần một ngày.
• Bỏng: Giã nát quả dành dành thành bột nhão. Đắp lên vết bỏng.
• Chứng khó tiểu: Chuẩn bị nước sắc của quả dành dành. Uống hai lần một ngày.

Dùng trong mục đích khác

• Chất nhuộm màu vàng có thể ăn được thu được từ quả và được sử dụng để tạo màu thực phẩm ở Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.
• Thuốc nhuộm màu vàng được sử dụng để tạo màu cho đậu phụ ở Quảng Châu, Trung Quốc. Nó cũng được dùng để nhuộm màu thực phẩm và vải ỏ Thái Lan.
• Thuốc nhuộm được sử dụng để tạo màu cho đậu luộc, trứng cá, bánh nóng, đồ ngọt, rượu, mì, kẹo, đá và cua giả ở Nhật Bản.
• Hoa ngọt nhẹ có thể ăn được và được sử dụng ở dạng khô hoặc tươi để truyền hương thơm cho trà hoa nhài ở viễn Đông.
• Có thể nhét hoa tươi vào hộp trà để tạo hương thơm cho trà. Những bông hoa được nhúng vào gạo, yến mạch hoặc cao lương sẽ mang lại hương thơm dịu nhẹ
• Hoa có thể được thêm vào đường, đồ uống, salad trái cây, bánh ngọt, món tráng miệng và si-rô

Cây dành dành rất dễ trồng và dễ sống, cây không kén đất. Mong rằng không chỉ ngoài việc tận hưởng mùi hương và vẻ đẹp của loài cây này các bạn đã nắm được những thêm những công dụng tuyệt vời ẩn trong nó.

Xin cảm ơn đã theo dõi bài viết và chúc các bạn nhiều sức khỏe.

Theo: Thủy Tiên