Sâm cau đã được ứng dụng từ hàng ngàn năm ở các nước Tây Á. Ở nước ta loài này cũng được xuất hiện trong y học cổ truyền. Tác dụng của sâm cau rất tốt, đặc biệt với sức khỏe sinh sản của nam giới.
Hiện nay vẫn còn nhiều người nhầm lẫn giữa sâm cau và một loại cây khác. Vậy để phân biệt hai cây này ra sao? Thực hư tác dụng của sâm cau như thế nào? Mời các bạn cùng bachthao.net tìm hiểu qua bài viết sau đây.
Vài nét về sâm cau
Sâm cau là loài thảo mộc gần như không có thân. Gốc phình to do các bẹ lá cuộn xếp xung quanh. Lá không cuống, hình mác thẳng và hẹp, dài từ 15 đến 20 cm, rộng 1 đến 2,5 cm và đầu nhọn.
Hai mép phẳng, bề mặt lá không lông được chia thành các nếp gấp gần giống với lá cau. Hoa có màu vàng tươi, mọc từ các bẹ lá gần gốc. Bao hoa được tạo ra phía trên bầu nhụy, nhị nhỏ, có sợi ngắn. Thông thường mỗi lần chỉ nở từ ba đến năm bông.
Quả nang hình thuôn dài, đường kính khoảng 10 mm, có rãnh theo đường lượn sóng. Phần thân rễ phát triển, có nhiều đốt.
Thực tế, còn một loại sâm cau nữa có rễ màu đỏ mà người ta hay gọi là sâm cau đỏ.
Tuy nhiên loài này thật ra có tên gọi là bồng bồng. Cây dạng thân gỗ phát triển cao 60 cm đến 2 m. Lá cây này cũng có hình mác nhưng to dài và nhẵn hơn lá sâm cau. Lá mọc xếp và dụng dần khi cây phát triển cao lên giống kiểu lá cau.
Bởi hình dáng bên ngoài và cách sinh trưởng khá giống với cây cau nên loại này cũng được gán với tên gọi và tác dụng của sâm cau.
Có tài liệu ghi chép sâm cau rằng:
Lá lớn, hình kiếm và gấp lại như cái quạt. Hoa hình sao, màu vàng, nhỏ. Quả là một quả mọng có màu xanh lục nhạt. Cây được sử dụng trong y học cổ truyền như một loại thuốc bổ nói chung và phục hồi.
Đặc biệt, nó được dùng trong điều trị viêm loét dạ dày tá tràng, mót rặn, bệnh lậu, rong huyết, hen suyễn, vàng da, tiêu chảy, đau thắt lưng, nhức đầu. Củ ăn khi nấu chín.
Cây sinh sản thông qua việc gieo hạt, phân chia gốc ghép và các nhánh khác.
Phân bố
Cây sâm cau được tìm thấy ở Châu Á, một số quốc gia Trung Quốc, Nhật Bản, tiểu lục địa Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Campuchia, Lào, Việt Nam, Malaysia, Indonesia, Philippines, New Guinea, W.Pacific.
Có thể bạn quan tâm
14 công dụng ''thần kỳ'' của HOA LÀI & Các phương thuốc cổ truyền
Tác dụng của sâm cau
Ở nước ta, sâm cau được coi như một vị thuốc với công năng bổ thận, mạnh gân cốt.
Tham gia trong việc tăng cường sức đề kháng, chống lão hóa. Bên cạnh đó tác dụng hay được ứng dụng nhất là tăng cường chức năng sinh lý ở nam giới.
Thân rễ loài này được sử dụng trong y học cổ truyền. Nó đặc biệt được coi trọng trong y học cổ truyền Trung Quốc như một loại thuốc bổ nói chung và phục hồi trong điều trị suy giảm (đặc biệt là thể lực).
Là một loại thảo mộc có vị đắng, chất nhầy, nó được cho là có tác dụng thích nghi, an thần, androgen, chống co giật, chống viêm, kích thích tình dục, lợi tiểu, thông tiểu, thuốc bổ và bổ tử cung, kích thích hệ thống miễn dịch.
Ngoài việc sử dụng như một chất phục hồi nói chung, thân rễ còn được sử dụng trong điều trị một loạt bệnh bao gồm loét bao tử, mót rặn, bệnh lậu, bệnh trĩ, hen suyễn, vàng da, viêm thận mãn tính, tiêu chảy, đau thắt lưng và nhức đầu.
Chế biến sâm cau
Sâm cau là loài cây trồng lâu năm. Do vậy thời gian thích hợp thu hoạch củ là cuối năm vào mùa đông. Thời điểm này thân rễ cây sẽ có nhiều chất nhất. Dùng ngâm rượu giống như củ tam thất, đinh lăng hay nấm linh chi,…
Thân rễ rửa sạch, bỏ rễ con, ngâm trong nước vo gạo, thái nhỏ; các miếng được làm khô trong bóng râm. Sau đó đem sao vàng và bảo quản nơi khô ráo, khi dùng có thể đem nấu nước uống.
Các lát khô có thể được tán thành bột, và một lượng nhỏ bột được pha trong một ly sữa có đường hoặc dùng để pha thuốc sắc uống.
Và đương nhiên với tác dụng đặc biệt cho cánh mày râu nên bất kể ai đam mê chơi rượu cũng muốn sở hữu cho mình một bình rượu sâm cau. Cách ngâm rượu sâm cau cũng không hề cầu kỳ.
Chuẩn bị thân rễ sâm đã rửa sạch, ngâm nước vo gạo hai giờ cho loại bớt chất độc. Rửa sạch lại và ngâm với rượu nếp khoảng bốn mươi độ. Bình rượu đạt tiêu chuẩn là sau khoảng 6 – 7 tháng ngả sang màu vàng và có thể bắt đầu sử dụng.
Tác dụng của sâm cau qua nghiên cứu
1. Chống loãng xương
Chiết xuất ethanol từ sâm cau cho thấy tác dụng bảo vệ đối với loãng xương ở chuột đã cắt buồng trứng. Bằng cách ức chế tiêu xương và tăng nồng độ phốt pho và canxi trong huyết thanh, mà không ảnh hưởng đến sự hình thành xương. Kết quả cho thấy khả năng chống loãng xương tiềm năng.
2. Chống oxy hóa/ Bảo vệ gan
Nghiên cứu cho thấy khả năng anti oxy hóa và bảo vệ gan của sâm cau trong bệnh gan do carbon tetrachloride ở chuột.
Sử dụng đồng thời chiết xuất methanolic của củ sâm cau cho thấy xu hướng đạt được gần như mức bình thường trong các thông số sinh hóa và mô bệnh học. Trong một nghiên cứu trên chuột bị nhiễm độc gan.
Nghiên cứu curculignin A và curculigol được phân lập từ sâm cau được sàng lọc về hoạt tính chống độc tố chống lại độc tính gan do thioacetamide và galactosomine.
Có thể bạn quan tâm
Hoa mộc lan - thần dược trị viêm xoang và kỹ thuật chăm bón cơ bản
Ba phenolic mới, curculigosides FH từ thân rễ của sâm cau đã phân lập được. Bước đầu thể hiện hoạt tính kháng HBV (virus viêm gan B) yếu trong ống nghiệm.
3. Chống hen
Nghiên cứu đã xem xét một chiết xuất ethanol của sâm cau đối với hoạt tính chống hen khi sử dụng các mô hình động vật in vitro và in vivo.Chiết xuất có hiệu quả chống lại sự co thắt do histamine gây ra.
Thuốc có hiệu quả trong bệnh hen suyễn hầu hết có bản chất là steroid. Chiết xuất sâm cau chứa nhân steroid ở dạng triterpenoit, các sapogenin khác nhau và saponin glycosid. Các chất hóa học này có thể chịu trách nhiệm cho hoạt động chống bệnh ung thư của nó.
4. Kháng khuẩn
Thân rễ
Nghiên cứu đã xem xét các chất phân tách từ thân rễ của sâm cau về hoạt tính kháng khuẩn chống lại các nhóm vi khuẩn gây bệnh của vi khuẩn Gram dương (S. aureus and S. epidermis) và Gram âm (E. coli, P. aeruginosa và S. typhimurium).
Chiết xuất chưng cất bằng hơi nước có hiệu quả hơn đối với các chủng Gram dương hơn các chủng Gram âm. Kết quả cho thấy chiết xuất chưng cất bằng hơi nước có tiềm năng ứng dụng như chất khử trùng để ngăn ngừa và điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn.
Chống khối u / Saponin
Các hoạt động kháng khuẩn (Staphylococcus), kháng nấm (Aspergillus niger và A. flavus) và các hoạt động chống khối u của các chất chiết xuất phân đoạn khác nhau của sâm đất do trong nó có các glycoside thực vật, saponin.
Chiết xuất methanol sâm cau có hàm lượng phenolic và flavonoid cao cho thấy hoạt tính chống tăng sinh mạnh mẽ chống lại HepG2 (ung thư biểu mô tế bào gan).
Chiết xuất ethyl acetate và các hạt nano bạc được tổng hợp từ sâm cau cho thấy các hoạt động chống oxy hóa và chống ung thư đáng kể. Hoạt động chống oxy hóa được cho là do các hợp chất phenolic.
Khả năng chống ung thư của sâm cau chống lại dòng tế bào ung thư vú trong các hạt nano bạc cao hơn so với dịch chiết ethyl acetate.
5. Tăng cường sinh tinh
Để chứng tỏ việc sử dụng dân gian của cây như một loại thuốc tăng ham muốn tình dục. Một nghiên cứu về chiết xuất ethanolic ở chuột bạch tạng cho thấy tác dụng rõ rệt trong việc định hướng tỷ lệ giới tính, tăng khả năng đánh hơi và ghép đôi, tăng khả năng sinh tinh.
Nghiên cứu chiết xuất từ rễ cây sâm cau trên động vật thí nghiệm cũng cho thấy các đặc tính tăng cường sinh tinh.
Hành vi tình dục được cải thiện ở chuột đực với những thay đổi quan sát được trong hoạt động tình dục như: cương cứng dương vật, hiệu suất giao phối, tần suất và thời gian ghép cặp, với tác dụng đồng hóa và sinh tinh rõ rệt.
Kết quả xác nhận việc sử dụng sâm cau trong y học cổ truyền để chữa bệnh tiểu đường do rối loạn chức năng tình dục và khả năng tình dục bị suy giảm.
Có thể bạn quan tâm
Cây huyết dụ và 10 tác dụng chữa bệnh thần kỳ
6. Kích thích miễn dịch
Thân rễ cây đã được sử dụng để điều trị suy giảm sức khỏe, vàng da và hen suyễn. Nghiên cứu về chiết xuất methanolic của nó cho thấy hoạt tính kích thích miễn dịch đáng kể trong một phân đoạn giàu glycoside tinh khiết được cô lập, hoạt động trên cả tế bào lympho và đại thực bào.
Chiết xuất methnol của sâm cau thể hiện tiềm năng như một chất bảo vệ chống lại các loại chất gây độc tế bào. Hiệu giá kháng thể dịch thể tăng phụ thuộc vào liều lượng sử dụng.
7. Thuốc trị tiểu đường
Một thí nghiệm về ethanol và các chất phân tách từ sâm cau được áp dụng với chuột mắc tiểu đường, cả hai đều hoạt động hạ đường huyết đáng kể so sánh với đối chứng tiểu đường.
Nghiên cứu chiết xuất etanolic và dung dịch nước sâm cau cho thấy hoạt động chống đái tháo đường ở chuột đái tháo đường bình thường, được nạp glucose và do alloxan gây ra với hoạt tính đái tháo đường tương đương với thuốc tiêu chuẩn.
Một chiết xuất từ rễ methanolic của sâm cau thể hiện hoạt tính hạ đường huyết ở chuột bị tăng đường huyết do alloxan gây ra. Nghiên cứu đã đánh giá tác động của thân rễ sâm cau trên mức đường huyết của chuột mắc bệnh tiểu đường.
Kết quả cho thấy hoạt động hạ đường huyết đáng kể so với thuốc trị tiểu đường tiêu chuẩn Glibenclamide. Tác dụng có thể do hấp thu glucose ở cấp độ mô hoặc ức chế hấp thu glucose ở ruột.
8. Tăng cường trí não và khả năng ghi nhớ
Đánh giá tác dụng cải thiện của chất curculigoside từ sâm cau đối với khả năng ghi nhớ và trí não. Kết quả cho thấy curculigoside có thể cải thiện chức năng nhận thức. Có thể bằng cách giảm hoạt động của AchE trong não và ức chế sự biểu hiện của BACE1.
Kết quả cho thấy sâm cau là một loại thuốc mới tiềm năng để điều trị bệnh Alzheimer.
9. Giảm đau/ Chống viêm
Một chiết xuất ethanol của thân rễ sâm cau cho thấy các hoạt động chống viêm và giảm đau phụ thuộc vào liều lượng. Quá trình sàng lọc phytochemical thu được alkaloid, flavonoid, saponin, steroid và tannin.
Hiệu quả hoạt động chống viêm được đánh giá chưa có độc tính nào được ghi nhận.
10. Chữa lành vết thương
Chiết xuất metanol của sâm cau được đánh giá cho tác dụng chữa lành vết thương và các thông số sinh hóa khác nhau. Chiết xuất từ củ rễ làm tăng tỷ lệ hình thành mạch và cải thiện tình trạng enzym chống oxy hóa, dẫn đến chữa lành vết thương nhanh hơn ở các bệnh nhân tiểu đường.
Trên đây là những tác dụng của sâm cau đã đươc ứng dụng trong y học cổ cũng như nghiên cứu qua thực tiễn. Mong rằng bài viết đã giúp các bạn nắm rõ được tác dụng của sâm cau. Bên cạnh đó cũng có thêm kinh nghiệm phân biệt được với cây bồng bồng để tránh nhầm lẫn. Chúc các bạn nhiều sức khỏe.
Theo: Thủy Tiên
